Op deze pagina staan na de objecten in/aan de Broerstraat in het Centrum / Benedenstad:
Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).
Klik hier om terug te gaan naar de pagina Nijmegen Centrum / Benedenstad.
Broerstraat de straat
De Broerstraat is een weg in het stadscentrum en loopt van de Molenstraat tot de Burchtstraat. De Broerstraat is één van de belangrijkste winkelstraten in het centrum.
De straat werd voordien ook Broederstraat genoemd en verwijst naar de Predikbroeders, broeders Dominicanen, die sinds het einde van de dertiende eeuw een kapel hadden en rond 1373 een kerk, de Broer- (Broederen-) of Sint Dominicuskerk bouwden. Sinds 1579 was de kerk, met een onderbreking, in protestantse handen maar kwam in 1810 weer bij de Dominicanen terug.
Op de hoek met het voormalige Beynumsgas bevond zich het geboortehuis van Petrus Canisius.
Na de afbraak van de stadswallen (rond 1880) werd de Broerstraat, samen met de Molenstraat en de Burchtstraat het belangrijkste winkelgebied. De straat werd in de Tweede Wereldoorlog zwaar getroffen bij het bombardement op Nijmegen op 22 februari 1944 en bij de frontgevechten in september 1944. De kerk werd niet meer opgebouwd en in 1950 gesloopt. Een jaar later werd buiten het centrum bij de wijk Galgenveld de nieuwe Dominicuskerk gebouwd. De Broerstraat werd opnieuw opgetrokken met sobere, moderne wederopbouwarchitectuur.
De Broerstraat ontwikkelde zich tot de belangrijkste winkelstaat in het centrum en was in de jaren '60 de eerste winkelstraat in Nijmegen die voor gemotoriseerd verkeer afgesloten werd. De Broerstraat was het midden in een T-splitsing met de Molenstraat en de Burchtstraat/ Grote Markt waardoor het winkelend publiek via de Broerstraar heen-en-weer moest lopen. De straat behield die leidende positie tot de aanleg van de Marikenstraat in 2000 waarna het winkelend publiek in een vierkant rond kon lopen.
datum foto: 21-10-2016
bron foto: ik zelf©
In 1952 kwam op de Broerstraat tot de oostelijke kop van Plein 1944 het warenhuis van de 'N.V. Hollandsche Manufacturenhandel Fa. Van der Werff & Co' gereed, ook wel bekend als het Van der Werff-gebouw.
Het gebouw werd in 1949-1950 ontworpen door ir. C. (Cees) Pouderoyen i.s.m. W. Mes van het Nijmeegse architectenbureau ir. J.G. Deur & ir. C. Pouderoyen. Hij ontwierp dit moderne gebouwtype in een traditionalistische bouwtrant met kenmerken van de Delftse en vroege Bossche School. In dezelfde tijd ontwierp Pouderoyen ook 'Van Haren Schoenenmagazijn' aan de overzijde van de kruising op de hoek van de Broerstraat en de Pauwelstraat.
Het Van der Werff-gebouw is gesitueerd op de hoek van Plein 1944 en de Broerstraat en vormt een belangrijke schakel in de winkelloop in het verlengde van de Pauwelstraat. Het pand heeft een tweezijdige orieëntatie en vierlaags bouwdeel met winkelentree aan de Broerstraat en een tweelaags voorbouw met toren aan Plein 1944. Het pand vormt de korte zijde van een klein bouwblok dat ontsloten wordt door de expeditiestraat Achter de Wiemelpoort. Deze straat loopt door tot onderhavig pand.
Latere wijzigingen en verbouwingen hebben vooral ingrijpende gevolgen gehad voor de begane grond. De 'zwevende' eilandetalage met L-vormige doorsteek aan de Broerstraat heeft plaatsgemaakt voor een moderne inlooppui in de gevellijn. In de zijgevel zijn grote vitrines gemaakt. En in de lage aanbouw aan de pleinzijde zijn de verplaatste entreepartij en de winkelpuien gemoderniseerd. Het gevelbeeld van de verdiepingen is nog grotendeels intact. Wel zijn de betonnen gevelelementen lichtgeel geschilderd. Anno 2010 staat m.u.v. de begane grond (vestiging Kruidvat) een groot deel van het pand leeg in afwachting van een verbouwing en herbestemming in het kader van de herontwikkeling van Plein 1944. Daarbij werd de lage voorbouw aan het plein integraal worden vervangen door nieuwbouw. Dit deel maakt derhalve geen onderdeel uit van de bescherming.
Het pand is samengesteld uit twee ondiepe voorbouwen aan weerszijden van het hoofdvolume. De voorbouw aan de Broerstraat en het iets lagere hoofdvolume tellen beide vier bouwlagen met platte daken. De voorbouw aan het plein heeft twee bouwlagen met een plat dak. Het pand is geheel onderkelderd. De deels uitgebouwde vierkante hoektoren aan het plein is ongeveer anderhalve verdieping hoger dan het hoofdvolume.
De gevels zijn opgetrokken in geel genuanceerde baksteen en gemetseld in wildverband met platvolle voegen. De gevels van de voorbouw aan de Broerstraat worden horizontaal geleed door muizetandlijsten (ritme: 1-2/1-2/1-2/1), een soort mezzanino met een reeks kleine vensterlichten en een afsluitende betonnen daklijst. De zijgevel van het hoofdvolume wordt eveneens sterk horizontaal geleed, maar dan door een afwisseling van bandvensters (staande vensters gevat in een gestileerd soort colonnade) en reeksen decoratieve ruitmotieven. De meer gesloten kopse gevel aan de pleinzijde heeft juist een sterk verticaal accent door de toren en de flankerende Franse balkons boven elkaar. Het hoofdvolume wordt aan de bovenzijde markant afgesloten door een betonnen daklijst in de vorm van een dubbel rondboogfries. De toren wordt bekroond door een gesloten 'lantaarn' van rechthoekige kolommen en balken met daarop een open rondboogstelling.
De rechthoekige vensters en Franse Balkons zijn enkelvoudig, per twee gekoppeld of als reeks opgevat en hebben verdiept liggende stalen, meerruits ramen en deuren. Voor de Franse balkons en de ramen aan de zijde van de Broerstraat zijn smeedijzeren balkon- en raamhekken aangebracht. De vensters op de bovenste, vierde bouwlaag hebben een gemetselde keperboog bij wijze van een afsluitend 'fronton'.
Een groot aantal zichtbare gevelonderdelen is uitgevoerd in beton, zoals delen van de puien, de vloerband van de eerste verdieping, de (deel)kolommen en lateien van de vensters, vensteromlijstingen, lekdorpels, waterlijsten en daklijsten. De oorspronkelijke betoneigen kleur is lichtgeel overgeschilderd.
De reclame-uitingen op de gevels zijn niet origineel.
Het interieur bestond van oorsprong uit vier verkoopverdiepingen met dienstruimten aan de randen, en dan vooral op de bovenste verdieping. De betonconstructie bestaat uit vlakke vloerplaten ondersteund door ronde kolommen met rechthoekige balken in twee richtingen. Ter plaatse van de voorbouw aan de zijde van de Broerstraat is de draagconstructie uitgevoerd in de vorm van achtzijdige paddestoelkolommen. Aan de pleinzijde is een deel van de oorspronkelijke betonnen bordestrap behouden (open trapboom, houten handlijst op smeedijzeren leuning met zigzagmotief).
Waardering:
- Het pand Plein 1944 151, Broerstraat 70, Achter de Wiemelpoort 2 is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de herrijzenis van het commercihart van Nijmegen na de verwoestingen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. In z'n monumentale opzet en vernieuwende typologie getuigt het gebouw van het optimistische geloof in de toekomst dat zo kenmerkend is voor de wederopbouwperiode.
- Het winkelpand is voor Nijmegen van architectuurhistorisch belang als redelijk gaaf en herkenbaar voorbeeld van een vroeg-naoorlogs grootwinkelbedrijf in traditionalistische bouwstijl (Delftse School, vroege Bossche School) met referenties aan een Italiaans palazzo. Als zodanig is het een representatief voorbeeld van het werk van architect C. Pouderoyen die in deze periode ook het Carmelklooster, de winkel op de hoek van de Broerstraat en de Pauwelstraat en de apotheek in de Burchtstraat bouwde. De ontwerpkwaliteiten komen vooral tot uitdrukking in de wijze waarop de samenstellende delen van het gebouw elk een eigen en op de betreffende straat afgestemde uitwerking in het gevelbeeld hebben gekregen zonder de samenhang van het geheel te verliezen. De afwisseling in bouwhoogtes en verticale of horizontale accenten wordt bij elkaar gehouden door eenheid in materiaal en kleurgebruik.
- Het gebouw is van zeer grote stedenbouwkundige waarde vanwege de markante situering op het scharnierpunt tussen de Broerstraat en Plein 1944 en de tweezijdige oridie daarvan het resultaat is. De toren biedt het benodigde tegenwicht aan de grote ruimte van het plein en vormt een bijzondere verrijking aan het silhouet van Nijmegen. Door z'n voorname uitstraling is het Van der Werff-gebouw hbeeldbepalende element van het plein. Het gebouw is bovendien een essentieel onderdeel van een aaneengesloten en op samenhangende wijze tot stand gekomen wederopbouwensemble dat als beschermd stadsbeeld van grote cultuurhistorische waarde is als belangrijk en hoopvol ijkmoment in de Nijmeegse stadsgeschiedenis.
Momenteel wordt de benedengevel grotendeels jammerlijk aan het zicht onttrokken door mobiele eetkramen.
De gemeente Nijmegen heeft het pand als gemeentelijk monument bescherming gegeven.
datum foto: 29-11-2016
bron foto: Paul Marsman©
