Op deze pagina staan de objecten in/aan de Schependomlaan in Nijmegen West (Hees):
Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).
Klik hier om terug te gaan naar de pagina Nijmegen West.
"Jannetje" (links) en "Johanna" (rechts) zijn de vastgelegde namen van dit dubbel woonhuis, gebouwd ca. 1895 aan de toenmalige Dorpsstraat in Hees, die thans Schependomlaan heet.
Die namen staan nog in de bovengevels. Het geheel is opgetrokken in eclectische stijl met duidelijke invloeden van de Chaletstijl. In de hier toegepaste eclectische stijl overheerst de invloed van de neo-renaissance in onder meer de gecementeerde gevels die door banden van schoonmetselwerk worden geleed. Verder zijn kenmerken, de gesneden kozijnen en de van een sluitsteen voorziene vensterbogen. Gesneden korbelen die de bakgoot ondersteunen en het schijnspant uitgerust met een makelaar aan de voorzijde van het pand, zijn afgeleid van de Chaletstijl.
Beide woonhuizen worden aan de voorzijde door een tuin met doorlopend smeedijzeren tuinhek, van de straat gescheiden (niet zichtbaar op de foto). Op het rechter perceel (Johanna) staat een koetshuis (eveneens niet zichtbaar op de foto) dat deels als woning in gebruik is genomen.
Beide woningen vormen als één geheel een rijksmonument. Het hekwerk wordt ook als monument aangemerkt. Het bovengenoemde koetshuis valt buiten de rijksbescherming.
datum foto: 21-03-2016
bron foto: Paul Marsman©
Deze kerk, welke in Hees aan de Schependomlaan op de hoek met de Korte Bredestraat staat, is een protestantse kerk.
Enige tijd deze eeuw heeft de protestantse stroming Pinkstergemeente er hun domocile gehad. Deze zeer strenge leer maakt geen deel uit van de fusiekerk PKN. Daarvoor is is de kerk decennia lang een Nederlands Hervormde Kerk geweest, die samen met de Lutherse- en Gereformeerde kerk ruim 10 jaar al de PKN vormt. De laatste jaren is het weer een PKN-kerk, na plannen de Maranathakerk te sluiten.
Het kerkgebouw is gebouwd in het midden van de zestiende eeuw. Tot aan de onteigening in 1591 was het in gebruik als katholieke kerk. Van 1607 tot heden heeft de protestantse kerk het gebouw in gebruik, met een korte onderbreking tussen 1835 en 1860, toen er een school was gevestigd in het kerkgebouw. In 1880 is dit kerkgebouw door de toenmalige gemeente Hees aangekocht en gerestaureerd.
De toren, welke aangebouwd is aan de kerk maar in een andere tijd is gebouwd, is een laat-gotisch bouwwerk, waarvan de onderste twee geledingen begeleid worden door overhoekse steunberen. Nissen met bakstenen traceringen in ieder gevelvlak. Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan een van A. Steylaert, 1574, diam 82,2 cm. en een moderne klok. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk uit 1785 is buiten gebruik gesteld.
Het aanwezige orgel is er een met Hoofdwerk en Nevenwerk, is ca. 1645 door Jan Bremser gebouwd voor een kerk in Retie (België). Na veel omzwervingen en in dieverse kerken gestaan te hebben is het in 1980, na de nodige aanpassingen in de Petruskerk geïnstalleerd en in gebruik genomen. Het orgel daarvoor is midden 19e eeuw gemaakt door een onbekende bouwer. Door de opvallend hoge bouw van het koor heeft deze kerk een akoestiek waar menig concertgebouw of muziektheater jaloers op kan zijn.
Bij de restauratie in 1882 is het witte pleisterwerk verwijderd. Door een bombardement op 22 juli 1942 is de kerk en met name het middenschip zwaar beschadid. Dit was niet het bekende desastreuze bombardement op Nijmegen bijna twee jaar later, maar als gevolg van bommen lossen door Engelse bommenwerpers in de nacht om aan het Duitse afweergeschut te ontkomen.
Tussen 1947 en 1951 is het middenschip en de rest van de kerk herbouwd. Met de restauratie zijn er geheel in stijl volgens nooit uitgevoerde historische bouwtekeningen twee zijbeuken aangebouwd alsmede een consistorie. Na de gereedkoming en heringebruikname kreeg de kerk haar huidige naam.
Kerk en toren vormen samen de kerk op één groot erf. Toch bevinden beide aan elkaar verbonden gebouwen zich kadestraal op twee verschillende locaties. De toren staat aan de Korte Bredestraat en de kerk en daaraan verbonden consistorie aan de Schependomlaan.
De kerk en de toren zijn beide, maar ieder apart een rijksmonument.
datum foto: 25-02-2016
bron foto: Paul Marsman©
Klik hier voor: "kerkelijke objecten, herdenkingsmonumenten en kerkhoven
Uit 1949 stamt deze villa aan de Schependomlaan in Hees.
In het kader van de wederopbouw gebouwd naar een ontwerp van de Nijmeegse architecten ir. J.G. Deur en Kl. Van Ommen. Opdrachtgever was R.J. van der Tuuk die toen aan de Korte Bredestraat woonde. Net als veel buurpanden alsmede de tegenoverliggende oude dorpskerk van Hees werd de voorgaande bebouwing op dit perceel op 22 juli 1942 door oorlogsgeweld verwoest. Van deze woning resteert het smeedijzeren hekwerk langs de voortuin. Niet alleen op de onderhavige kavel vond wederopbouw plaats, maar ook op de andere getroffen plekken. Nog altijd biedt het ensemble van de gerestaureerde kerk met rondomliggende woningen een voor Hees karakteristiek dorpsbeeld.
Voornoemde architecten zijn geen onbekenden in 'het Nijmeegse'. Van Klaas van Ommen is bekend dat zijn bureau was gevestigd aan de Sint Annastraat en dat hij woonde aan de hierop aansluitende Van Slichtenhorststraat. In de binnenstad ontwierp hij diverse wederopbouwpanden: een werkwoning aan de Parkdwarsstraat (1955), een winkelwoning aan het Wintersoord (1955-1956) en aan het Kelfkensbos (1955-1957). In 1962 tekende hij de uitbreidingsplannen voor een villa aan de Mozes en Aaronlaan in Heilig Landstichting.
J.G. Deur (1892-1964) heeft een groot aantal Nijmeegse ontwerpen op zijn naam staan, zowel voor- als naoorlogse. Na de oorlog, toen hij zich vanaf 1948 had geassocieerd met C. Pouderoyen, speelde hij een toonaangevende rol in de wederopbouw van Nijmegen. Om enkele van de door Deur en Pouderoyen ontworpen wederopbouwpanden te noemen: het Carmelklooster met kerk aan de Doddendaal (1948-1951), de opvallende winkelbebouwing aan het Plein 1944 (1950-1952) en een winkelhuis Burchtstraat (1952-1956). Behalve nieuwbouw restaureerde hij ook vele gebouwen waaronder het Nijmeegse stadhuis. Deur had zijn opleiding gevolgd in Delft en begon zijn loopbaan op het architectenbureau van Charles Estourgie in Nijmegen. Zijn omvangrijke oeuvre omvat behalve woonhuizen, villa's, boerderijen en winkelhuizen vooral ook een groot aantal kloosters en andere religieuze gebouwen. In 1930 schiep hij aan de Kerkstraat in Hees het studiehuis en klooster Sint Jozef.
De woning op de foto is uitgevoerd in Delftse Schoolstijl, de architectuurstroming die al voor de oorlog een belangrijke rol speelde maar vooral daarna de toon aangaf. Karakteristiek is de ambachtelijke opzet met de nadruk op zorgvuldig uitgevoerd metselwerk, een zadeldak met keramische pannen, en tuitgevels met schouderpartijen. Opvallend zijn de uitkragende erker en de in de gevel rustende dakkapel aan de voorkant van de woning, beide met een groen-geoxideerde koperen dakdekking. De gevelopeningen werden voorzien van houten kozijnen en stalen ramen. Verder kreeg de woning houten luiken, waardoor het voor de Delftse School zo kenmerkende Oudhollandse karakter werd versterkt.
In de loop van de tijd onderging de woning slechts enkele wijzigingen, hetgeen vooral beperkt bleef tot het interieur. Hier is op de begane grond deels een nieuwe indeling gerealiseerd waardoor de voormalige badkamer bij de woonkamer is gevoegd. Het badkamervenster is toen gewijzigd in een uitgang met tuindeuren. Verder is hier bij de aansluiting op de gang een moderne glaswand geplaatst. De langs de voorgevel naast elkaar gelegen woonkamers zijn door niet-oorspronkelijke doorgangen met elkaar verbonden. Aan de achterzijde van de garage is een uitbouw toegevoegd. Recentelijk zijn de stalen ramen gerestaureerd. Op het moment van het inventarisatiebezoek werd een aantal vensterluiken hersteld.
Omschrijving:
Vrijstaande kleine villa aan de noordzijde van de Schependomlaan (voorheen de Dorpsstraat), vlakbij de kruising met de Korte Bredestraat. Hier staat de woning tegenover de oude dorpskerk van Hees en maakt het object deel uit van een door diverse vrijstaande woningen gedomineerd ensemble met een dorpsachtig karakter. De met de voorgevel op de straat gerichte villa bestaat uit bouwlaag met langs de daklijst een hoge borstwering met (aan de voorkant van het pand) siermetselwerk. Langs de kopzijden heeft de woning tuitgevels met hoge tuiten en schouders met kunststenen dekplaten. De schouders zijn verbonden met hoeklisenen. Deze gevels omklemmen het evenwijdig aan de straat gelegen zadeldak dat is gedekt met gesmoorde romaanse pannen met bijbehorende ballonvorsten. Midden op de nok staat een bakstenen schoorsteen. De goten zijn aan het zicht onttrokken door de ligging achter voornoemde borstweringen en zijn langs de tuitgevels verbonden met vaasvormige zinken regenwatervergaarbakken. Zowel aan de voorkant als achter wordt de borstwering doorbroken door een houten dakkapel waarvan het dak met koper is gedekt. De dakkapellen bevatten elk twee stalen draairamen met vierruits roedenverdeling. De gevels van het pand zijn gemetseld in rosebruine baksteen in klezoorverband met platvolle voegen. Er zijn bakstenen trasramen. In de gevelopeningen bevinden zich houten kozijnen. De overwegend oorspronkelijke ramen bestaan uit staal.
Op de asymmetrische voorgevel sluit links een hangende erker aan. Deze is uitgevoerd in hout, wordt ondersteund door sierklossen, en heeft een gezwenkt dakje met koperen dekking. Aan de voorkant bevat de erker drie vierruits ramen met van glas-in-lood voorziene bovenlichten. Rechts van de erker ontvangt de woning daglicht via een venster onder een bakstenen segmentboog en met een dito boogtrommel. Dit venster bevat twee vierruits ramen en ook hier zijn de bovenlichten voorzien van glas-in-lood.
Aan de rechterkant heeft het pand links op de begane grond een venster en op de bovenverdieping twee vensters, alle met een vierruits raam. Het venster op de begane grond is bovendien voordien van een bovenlicht met glas-in-lood. In de linker gevel is links de hoofdingang gesitueerd, bereikbaar via een bakstenen bordes en overhuifd met een houten luifel met smeedijzeren beugels. De ingang bevat een uit houtdelen in keperpatroon bestaande deur die bruingevernist is. Boven de luifel een bovenlicht met een smeedijzeren sierrooster. Links van de ingang een wc-venster en uiterst links een dienstingang. Rechts van de ingang een venster met een vierruits raam en een met glas-in-lood verlevendigd bovenlicht. Op de bovenverdieping een venster met een niet-oorspronkelijk vierruits raam.
De achtergevel bevat links een niet-oorspronkelijke ingang met een dubbele tuindeur in hout. Rechts daarvan een smal venster. Langs de rechter gevelhelft sluit op het pand een keukenuitbouw met een lessenaarsdak aan. Aan de voorkant hiervan een keukeningang (rechts) en een venster met twee vierruits ramen en houten luiken. De oksel van hoofdmassa en keukenuitbouw biedt plaats aan een forse koekoek met keldertrap.
Links sluit op de woning een bijbehorende garage aan. Deze is en voorzien van een zadeldak met dekking als genoemd. Ook hier als tuitgevels opgezette kopzijden. In de op de straat gerichte kopgevel is een brede inrijpoort met een houten deur. Op de achterste kopgevel sluit een latere uitbouw aan.
De structuur van het interieur bestaat uit een op een vestibule aansluitende middengang met trappenhuis. De woonkamers zijn aan de straatzijde gesitueerd. De verdieping heeft een overloop met rondomliggende kamers. Uit de bouwperiode dateren de gang, het trappenhuis en de vestibule met lambriseringen in groengevlamde betegeling en granitovloeren. De binnendoorgangen hebben arduinen onderdorpels en Bruynzeeldeuren. In het trappenhuis is een houten bordestrap met een dito sierbalustrade met vlakhouten spijlen aanwezig.
Langs de voortuin bevindt zich een smeedijzeren hekwerk.
Architectuurhistorische waarde:
Vooral wat betreft het exterieur in een overwegend gave staat behouden gebleven voorbeeld van villabouw uit de wederopbouwperiode, vormgegeven in Delftse Schoolstijl door de Nijmeegse architecten Kl. van Ommen en J.G. Deur. Het gebouw is kenmerkend voor de villa- en woonhuisbouw in genoemde periode. Karakteristiek is de ambachtelijke en op de klassieke Hollandse woonhuisbouw gebaseerde vormgeving, met zorgvuldig uitgevoerd metselwerk, een zadeldak met keramische dekking, en tuitgevels. Markante elementen vormen de met koper gedekte erker en dakkapellen. In tegenstelling tot andere voorbeelden uit de wederopbouwperiode behield de woning de originele stalen ramen die van wezenlijk belang zijn voor het authentieke karakter. Alhoewel het pand inwendig enige wijzigingen onderging bleef de oorspronkelijke indeling goed herkenbaar. Bovendien zijn er nog diverse uit de bouwperiode daterende elementen waaronder granitovloeren en betegelde lambriseringen.
Stedenbouwkundige waarde:
Het pand heeft door zijn markante verschijningsvorm met een asymmetrische bouwmassa, een opvallende hangende erker, en een dominant aanwezige kap met dakkapel, alsmede door zijn prominente vrijstaande ligging aan de noordzijde van de Schependomlaan belangrijke situationele waarde. Hier maakt het object deel uit van een ensemble met gevarieerd vormgegeven en uit diverse periodes daterende objecten die alle vrijstaand zijn gelegen en deel uitmaken van de omkadering van de oude dorpskerk van Hees. Tezamen met deze kerk zijn de diverse woningen karakteristiek voor de historische en dorpsachtige kern van Hees. Hier dient dan ook te worden gesproken van een waardevol en in het oog vallend historisch ensemble waarvan het onderhavige pand een wezenlijk onderdeel vormt.
Cultuurhistorische waarde:
Er is bijzondere cultuurhistorische waarde door de verwijzing naar de historie van de vroegere dorpen Hees en Neerbosch. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de tegenover het onderhavige object gelegen dorpskerk zwaar getroffen en ook de nabijgelegen bebouwing liep zware schade op. Het onderhavige pand vormt de opvolger van van de tijdens de oorlog verloren gegane panden en illustreert de ideeomtrent het herstel van oorlogsschade waarbij werd uitgegaan van de instandhouding van het dorpse karakter van Hees. Door zijn opzet als een kleine villa sluit het onderhavige object aan bij de al vanaf de achttiende eeuw te constateren betekenis van Hees en Neerbosch als een vestigingsplaats voor welgestelden.
Deze villa is een gemeentelijk monument.
dtum foto: 1 mei 2017
bron foto: Paul Marsman©
Een asymmetrische ruime villa uit omstreeks 1905 aan de Schependomlaan in Hees.
Tezamen met nog een enkele uit dezelfde periode daterende dorpsvilla maakt deze villa deel uit van de historische lintbebouwing langs de Schependomlaan (in het verleden bekend staande als de Dorpsstraat). Het pand is karakteristiek voor de vele villaatjes en buitenhuizen die met name in de tweede helft van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw in Hees en Neerbosch verrezen. Deze later door 'grote zus' Nijmegen opgeslokte dorpjes oefenden al vanaf de achttiende eeuw door hun dorpse en landelijke karakter een grote aantrekkingskracht uit op welgestelden. Behalve door boerderijtjes is de bebouwing van dit gebied in de loop van de tijd dan ook vooral bepaald door ruime woonhuizen met bijbehorende tuinen. Verder vestigden er zich vele bloemisterijen en kwekerijen en bovendien was het een vestigingsplaats van religieuze instellingen.
Het onderhavige pand ligt vlakbij de oude dorpskerk van Hees. Zowel dit gebouw als de direct rondom gelegen woningen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. De na de oorlog hier gerealiseerde nieuwbouw werd uitgevoerd in de stijl van de Delftse School en vormt nog immer een harmonieuze eenheid met de herstelde kerk. Het dorpsachtige karakter van Hees is er goed behouden gebleven en is bovendien kenmerkend voor de langs de Schependomlaan gelegen lintbebouwing. Deze woning vormt hier met slechts enkele andere voorbeelden een restant van de vroeg twintigste eeuwse dorpsbebouwing.
Voorzover bekend bleven de bouwtekeningen niet behouden. Het pand kan dan ook slechts op basis van zijn verschijningsvorm worden gedateerd. Al voor de oorlog vonden er enige verbouwingen plaats. Zo werd de woning in 1933 aan de achterzijde uitgebreid en is een jaar later de aanpalende garage gebouwd. Dit gebeurde in opdracht van H.F. van Kessel. Na de oorlog liet R.G.L. van Aerssen door architect Leo Fiddelers uit Venlo een verbouwing uitvoeren (1954). Een en ander hing samen met de huisartsenpraktijk die aan het pand verbonden was.
Waarschijnlijk is de wijziging van het interieur gelijktijdig met de verbouwing uit 1954 gebeurd. Op de begane grond wordt de woning nog altijd gekenmerkt door een voor die periode kenmerkende afwerking in de stijl van de Delftse School met onder meer een ambachtelijk vormgegeven schouwpartij in van de woonkamers. De studeerkamer is toegankelijk via een deur met daarin een glas-in-loodraam van Aesculaap ofwel Asklepios, de Griekse god van de geneeskunst.
Aan de buitenzijde ademt het pand nog sterk de geest van de vroege twintigste eeuw. Het bouwwerk is uitgevoerd in een traditionele stijl met verblendstenen speklagen en van segmentbogen voorziene gevelopeningen. Enige invloed van de Chaletstijl blijkt uit de opzet van de topgevel die is verlevendigd met houtbeschot en op een brede dakoverstek aansluit. De detaillering van de serre en het balkonhek toont enige verwantschap met de Jugendstil. In zijn vormgeving is het pand dan ook een goed voorbeeld van de in de vroege twintigste eeuw karakteristieke vermenging van traditionele en vernieuwende motieven.
Omschrijving van het monument:
Vrijstaande villa aan de noordzijde van de Schependomlaan, niet ver van de aan een pleintje gelegen oude dorpskerk van Hees. De villa bestaat uit twee bouwlagen en heeft een zolderverdieping onder een afgeplat omlopend schilddak. De schilden zijn gedekt met gesmoorde Tuile-du-Nord-pannen. Langs de bovenzijde zijn er houten boeilijsten en verder bevat de kap dito bakgoten op klossen. Langs het linker dakschild is een hoge bakstenen schoorsteen doorgestoken. Op het voorschild sluit links een houten dakkapel aan, met een dubbel enkelruits draairaam en een lessenaarsdakje (dekking als genoemd). Rechts alhier een topgevel met steekkap (zie hieronder). Aan de achterzijde van het pand sluit links een bakstenen dakhuis aan, met een bakstenen schoorsteen en twee vensters met een dubbel enkelruits draairaam. Het linker venster heeft een drieruits bovenlicht en het rechter een vierruits, beide met verticaalroeden. De gevels van het pand zijn gemetseld in bruine baksteen in kruisverband met snijvoegen. Ze hebben een trasraam en werden verlevendigd met grotendeels dubbele speklagen in oranje verblendsteen, deels bestaande uit siermetselwerk. De gevelopeningen worden ontlast door bakstenen segmentbogen die zijn gecombineerd met boogtrommels met siermetselwerk in dito materiaal. In cementpleister afgewerkte lekdorpels. Ramen en deuren bestaan uit hout, met later aangebracht glas-in-lood in de bovenlichten (vermoedelijk 1954).
Van de drie vensterassen brede voorgevel vormt de rechter as een fors risaliet met topgevel. Links van het risaliet zijn er twee vensters met een enkelruits schuifraam en een drieruits bovenlicht met verticaalroeden. De vensters zijn voorzien van houten persienne-luiken. Op het risaliet sluit een houten serre aan. De serre heeft bakstenen borstweringen en houtgesneden sierstijlen. Langs de bovenzijde bevindt zich een eenvoudige sierstrook. Aan de voorkant heeft de serre een dubbele deur met enkelruits deurramen en afgeplate panelen. Aan weerskanten hiervan een enkelruits raam. Er zijn vierruits bovenlichten (opzij) en een zevenruits bovenlicht (midden). Aan de wangzijden bevat de serre een drielichtsvenster. Alhier enkelruits bovenlichten (opzij) en een vierruits bovenlicht (midden). Aan de bovenkant vormt de serre een balkon met een houten sierbalustrade. Links in de tweede bouwlaag zijn er twee vensters als op de begane grond maar nu zonder luiken. In het risaliet is een ingangspui met een dubbele balkondeur met enkelruits deurramen en dito nevenlichten. Verder bevat de pui twee enkelruits bovenlichten en vierruits bovenlicht. Een strook met oranjeverblendstenen siermetselwerk vormt de overgang naar de hierboven gelegen topgevel. Alhier een zoldervenster met een kruiskozijn, twee enkelruits ramen en twee zesruits bovenlichten. Het venster ligt ingebed binnen houtbeschot dat aansluit op de forse overstekken van de met de topgevel verbonden steekkap. De overstek heeft windveren die bovenin een tuit ofwel hals vormen. Vanuit de kap doorgestoken gordingen ondersteunen de overstek.
Aan de rechter kant heeft de woning links op de begane grond en rechts op de bovenverdieping een venster als aan de voorkant, op de begane grond met luiken. Rechts alhier nog een venster, vergelijkbaar van opzet maar ditmaal in kleinere maatvoering.
De linker zijgevel heeft links in beide bouwlagen een venster als in de voorgevel, met een dubbel enkelruits draairaam en op de begane grond met luiken. Rechts hiervan is de hoofdingang, bereikbaar via een onder een rondboog gevatte portiek met gepleisterde wanden en een granitovloertje. De ingang bevat een later gerealiseerde deur (vermoedelijk 1954) en heeft een drieruits bovenlicht. Op de rechter gevelhelft sluit een uitgebouwd rookkanaal aan. Dit heeft een boven het maaiveld gelegen aanzet met bakstenen siermetselwerk en is verder verlevendigd met siermetselwerk in oranje verblendsteen. Het rookkanaal mondt uit in voornoemde schoorsteen. Uiterst links bevindt zich een later gerealiseerde uitbouw met een plat dak. Deze voormalige praktrijkruimte is aan de straatkant voorzien van een venster en toegankelijk via een in de tweelaags achterbouw gelegen ingang.
Ook de tweelaags achterbouw is pas later gerealiseerd, eveneens met een plat dak. De uitbouw loopt langs de volle breedte van de hoofdmassa. Op de begane grond is er een ingang met aan weerskanten een vensterpartij. Op de bovenverdieping bevat de uitbouw drie vensters in wisselend formaat. Uiterst rechts is de achterbouw verbonden met genoemde uitbouw waarop de eveneens later gebouwde garage aansluit. De hoofdmassa van de woning bevat linksboven voornoemd dakhuis.
Het interieur onderging diverse ingrijpende wijzigingen waardoor de oorspronkelijke interieurafwerking grotendeels verloren is gegaan. De originele indeling bleef in hoofdzaak behouden. Op de hoofdingang sluit een middengang met trappenhuis aan. De gang biedt toegang tot de en suite gelegen kamers langs de voorgevel alsmede een werkkamer. Het keuken- en dienstgedeelte is achter gesitueerd. Via het tot in de kap doorgestoken trappenhuis bieden overlopen toegang tot de op de verdieping gelegen kamers.
Van de oorspronkelijke interieurafwerking resteren slechts de trapbalustrades langs de bovenste trapvluchten. Ze bestaan uit hout met dito sierspijlen en trappalen. Op de bovenste verdieping nog enige in het zicht liggende paneeldeuren. Op de begane grond bevat van de woonkamers een schouwpartij en wandkasten in Delftse Schooltrant (vermoedelijk 1954). De toegangsdeur van de werkkamer is verlevendigd met een glas-in-loodraam met een voorstelling van de god Aesculaap tegen de achtergrond van een tempel (geen signatuur of datering aanwezig, vermoedelijk 1954).
Het voorterrein van de woning wordt door een smeedijzeren hekwerk van de straat gescheiden.
Architectuur- en kunsthistorische waarde:
Het uit omstreeks 1905 daterende pand is vooral wat betreft het exterieur (straataanzicht) zowel in de detaillering als de hoofdvorm vrij gaaf behouden gebleven en is daardoor nog altijd een goed herkenbaar voorbeeld van villabouw uit de vroege twintigste eeuw. Karakteristiek is onder meer de asymmetrische opzet, met verblendstenen speklagen en dito siermetselwerk, alsmede een van houtbeschot voorziene topgevel. Van een bijzondere betekenis is de grotendeels gave serre met houtgesneden sierstijlen en bovenlichten met roedenverdeling. Ook het houten sierhek van het hierboven gelegen balkon bleef opmerkelijk gaaf behouden. In de loop van de tijd onderging het pand enkele ingrijpende wijzigingen maar die bleven vooral beperkt tot de achterkant en het interieur. Mede omdat de villa aan de Schependomlaan tot de door een beperkt aantal voorbeelden vertegenwoordigde vroeg twintigste-eeuwse bebouwing van Hees behoort, is het object dan ook nog altijd een belangrijke representant van woningbouw uit deze periode. In het pand bevindt zich een pas later geplaatst glas-in-loodraam met een Aesculaapvoorstelling dat kunsthistorische waarde heeft als een voorbeeld van glazenierskunst uit de eerste decennia na de oorlog.
Stedenbouwkundige waarde:
Het pand heeft door zijn markante verschijningsvorm met een asymmetrische bouwmassa met oranjeverblendstenen sierdetails, een oorspronkelijke serre met een balkon met sierbalustrade, en een topgevel met houtbeschot, alsmede door zijn prominente vrijstaande ligging aan de noordzijde van de Schependomlaan belangrijke situationele waarde. Hier maakt het object deel uit van de deels nog uit historische panden bestaande lintbebouwing die karakteristiek is voor het nog immer dorpsachtige karakter van Hees. Tezamen met enkele nabijgelegen historische panden, waaronder de forse villa op de nrs. 71-73, maakt de onderhavige woning deel uit van een waardevol en in het oog vallend ensemble.
Cultuurhistorische waarde:
Er is bijzondere cultuurhistorische waarde door de verwijzing naar het groei- en ontwikkelingsproces van de vroegere dorpen Hees en Neerbosch. Als onderdeel van de door grote en middelgrote woonhuizen uit diverse periodes bepaalde bebouwing langs de Schependomlaan en in combinatie met de op de hoek van deze straat en de Korte Bredestraat gelegen oude dorpskerk van Hees weerspiegelt de onderhavige villa dan ook de historische ontwikkelingen in het betreffende deel van de gemeente Nijmegen.
Deze villa geniet gemeentelijke monumentenbescherming van de gemeente Nijmegen.
datum foto: 1 mei 2017
bron foto: Paul Marsman©
Op de hoek met de Wolfskuilseweg, maar geheel aan de noordzijde van de Schependomlaan in Hees staat deze villa.
De twee straten vormen hier een kruispunt. Tegenover de woning bevindt zich een stadspark (Distelpark) dat in hoofdzaak wordt omzoomd door naoorlogse bebouwing.
Symmetrische ruime villa uit circa 1895-1900 die oorspronkelijk tezamen met een nabijgelegen villa deel uitmaakte van een grote bloemisterij en kwekerij die zich vanaf de Schependomlaan (eertijds de Dorpsstraat geheten) uitstrekte tot aan de Bredestraat. Het pand vormt een restant van de vele kwekerijbedrijven die in Hees en Neerbosch gevestigd waren en die kenmerkend waren voor het karakter van deze twee door Nijmegen opgeslokte dorpjes. Verder waren er boerderijtjes en bovendien was het aantrekkelijke landelijke gebied al sinds de 18de eeuw zeer geliefd bij welgestelden om er hun villa's en buitens te vestigen. Een vierde component die kenmerkend is voor de historische ontwikkelingen alhier zijn de vele religieuze instellingen die er zich met name in de twintigste eeuw vestigden. Bewaard gebleven voorbeelden hiervan zijn het Sint Jozefklooster aan de Kerkstraat en het voormalige rusthuis Sancta Maria aan de Bredestraat.
Het onderhavige pand maakte deel uit van de handelskwekerij Gerretsen & Valeton. Een fraai uitgevoerd brievenhoofd van dit bedrijf is bewaard gebleven en laat een vogelvluchtopname zien van het uitgestrekte complex, waartoe eertijds ook nog het tracé van de latere Oscar Carr behoorde. De kwekerij had in de binnenstad van Nijmegen een bloemenmagazijn, aan de Hertogstraat. Uit het uit circa 1905 daterende brievenhoofd blijkt verder dat de onderhavige villa oorspronkelijk was, met een afgeplat omlopend schilddak. Zo rond 1910 vond een ophoging met verdieping plaats en kreeg de woning een breed overstekend tentdak. De reeds bestaande Vlaamse gevel met balkon aan de voorkant van het bouwwerk werd hierin opgenomen. Zowel aan de binnenzijde als buiten sluit de toegepaste detaillering van de bovenverdieping aan bij de ontwikkelingen zo vlak voor de Eerste Wereldoorlog (deurlijsten, gootklossen, siermetselwerk).
Het bouwwerk van de foto bestaat uit twee bouwlagen en heeft een zolderverdieping onder een opmerkelijk breed overstekend tentdak. Het dak is gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. In de top bevindt zich een zinken piron. Op het achterschild staat later gerealiseerde dakkapel, op het voorschild zijn er twee, alle met enkelruits ramen. Bakstenen schoorstenen sluiten rechts aan op voor- en achterschild. De houten dakoverstekken zijn gecombineerd met lijstgoten en decoratieve klossen. Het metselwerk van de gevels bestaat uit bruine baksteen in kruisverband met snijvoegen. Er zijn gepleisterde plinten. In dito materiaal uitgevoerde speklagen verlevendigen de gevels. Langs de voorgevel heeft het pand gepleisterde hoeklisenen die uitmonden in het bakstenen siermetselwerk dat zich langs de bovenzijde van deze gevel bevindt. Op de begane grond zijn de gevelopeningen zowel aan de voorkant van de woning als langs de zijgevels voorzien van bakstenen hanenkammen met gepleisterde sluitstenen. De hanenkammen vinden een aanzet in de hier aansluitende speklagen. Aan de achterkant hebben de op de begane grond gelegen gevelopeningen een bakstenen strek. Vensters en ingangen bevatten een houten invulling, welke deels naar de oorspronkelijke ramen is vernieuwd. Op de begane grond hebben de voor en opzij gelegen gevelopeningen vernieuwde houten persienne-luiken.
De woning is uitgevoerd in Neorenaissancetrant. Kenmerkend hiervoor zijn onder meer de speklagen en de van sluitstenen voorziene gevelopeningen. Ook de detaillering van de voordeur met panelen en smeedijzeren sierroosters sluit aan bij de Neorenaissance. Bovengenoemde detaillering op de bovenverdieping onderging de invloed van de Jugendstil. Ook het glas-in-lood in het bovenlicht van de hoofdingang is in deze stijl uitgevoerd.
In de loop van de tijd onderging de woning een aantal wijzigingen. Veel aan het zicht onttrokken originele elementen zijn inmiddels evenwel weer te zien en hersteld. Diverse ramen alsook de persienne-luiken zijn naar de oude exemplaren gereconstrueerd. Aan de achterzijde vond een uitbreiding plaats van een reeds bestaande uitbouw. De serre (of veranda) die zich aan de rechterkant van de woning bevond is reeds lang geleden verdwenen.
Tenslotte dient nog te worden gewezen op het smeedijzeren hekwerk langs de voortuin. Van dit van enige sierdetails voorziene onderdeel is bekend dat het werd gemaakt door de nabijgelegen smederij op de hoek van de Schependomlaan en het Kerkpad.
Het uit omstreeks 1895-1900 daterende pand is een zowel wat betreft in- als exterieur in de hoofdvorm en detaillering vrij gaaf behouden gebleven en daardoor nog altijd goed herkenbaar voorbeeld van villabouw uit de late negentiende eeuw. Karakteristiek voor deze in Neorenaissancetrant vormgegeven woning is onder meer de symmetrisch ingedeelde voorgevel met portiek en balkon, alsmede de toepassing van speklagen en gevelopeningen met sluitstenen. De rond 1910 gerealiseerde bovenverdieping wordt gekenmerkt door een brede dakoverstek met voor die periode karakteristieke sierklossen. Het interieur behield de woning een originele indeling met middengang en woonkamers en suite. Verder zijn er nog diverse oorspronkelijke interieurelementen zoals bewerkte stucplafonds, decoratieve tegelvloeren en een trappenhuis met sierbalustrade. In zijn opzet en vormgeving weerspiegelt het pand op een heldere manier de contemporaine ideeomtrent de uitvoering van voorname woningen. Van een bijzondere betekenis is het in Jugendstil uitgevoerde glas-in-lood boven de hoofdingang, dat een goede indruk geeft van de glazenierskunst uit de periode omstreeks 1900.
Op de 2e foto is de rechter zijkant zichtbaar.
Het pand is een door de gemeente Nijmegen aangewezen gemeentelijk monument.
datum foto's: 21-03-2016
bron foto's: Paul Marsman©
Het betreft hier een uit omstreeks 1875 daterende dorpswoning, door bewoners "De Waalnoot" genoemd, met een bescheiden opzet aan de Schependomlaan in Hees op de hoek met de Uranusstraat en Kerkpad.
Door de bouwmassa van dit pand met een Vlaamse gevel alsmede door de symmetrische voorgevel is het pand kenmerkend voor de eenvoudige bebouwing die medebepalend was voor het aanzicht van het oude dorp Hees. Zo staat vlak achter deze woning, aan het Kerkpad, een huis met vergelijkbare kenmerken (binnenkort elders op deze website). Andere voorbeelden zijn te vinden aan de Bredestraat, waarbij aangemerkt dient te worden dat die panden meer sierdetails bevatten.
Dergelijke woningen vormen een afwisseling van de verschillende villa's en ruime woonhuizen die in de loop van de tijd eveneens in Hees verrezen. Zo staat schuin tegenover het onderhavige pand de in een recente periode ingrijpend verbouwde villa Tandjong Tirto (voorheen Jachtlust) uit 1861 en is even verderop aan het Kerkpad het nog immer imposante huis Rivo Torto uit 1849 te vinden. Verder hoeft men maar langs de Schependomlaan of de Kerkstraat te lopen om ook daar de vele villa's en landhuisjes aan te treffen die er in de negentiende en twintigste eeuw werden gebouwd. De meeste daarvan verschijnen t.z.t. hier op de webite, waarvan een deel er al in staat.
Al in de achttiende eeuw waren de dorpen Hees en Neerbosch door hun landelijke karakter en de aantrekkelijke omgeving een geliefde vestigingsplaats voor welgestelden. Het waren vooral renteniers en oud-Indiërgangers die er hun huizen lieten bouwen. Tegelijkertijd werd het gebied gekenmerkt door een groot aantal kwekerijen, bloemisterijen en keuterboerderijtjes en bovendien vestigden er zich diverse religieuze instellingen. Voorbeelden hiervan zijn het nog immer bestaande Sint Jozefklooster aan de Kerkstraat en het voormalige rusthuis Sancta Maria aan de Bredestraat. Tenslotte moet hier nog worden gewezen op overige bedrijvigheid, zoals de bekende smederij van de Gebr. Nieuwenhuis die zich vlakbij het onderhavige pand aan de Schependomlaan bevond. Tezamen met de reeds genoemde voorbeelden waren ook kleine bedrijfsactiviteiten kenmerkend voor het gevarieerde karakter van Hees en Neerbosch.
Zoals gezegd wordt de woning op de foto aan de Schependomlaan (overigens voorheen de Dorpsstraat geheten) gekenmerkt door een sobere en symmetrische opzet. Uit de bewaard gebleven bouwcorrespondentie is het bekend dat in 1899 de toenmalige bewoner H. Vink zijn bij de woning staande schilderwerkplaats liet uitbreiden. Dit betrof een later verdwenen vrijstaand bouwdeel. In 1920 liet ene M. Plate de woning met een kamer uitbreiden. Mogelijk betreft het hier de aanbouw die nog altijd rechts tegen de achtergevel is te zien (niet op de foto). Een latere wijziging vond plaats in 1981 toen de aannemer A.J. Tax links tegen de achtergevel een plantenkweekkas bouwde. In 2005 is deze omgevormd tot een serre. Verder onderging de woning inwendig diverse ingrijpende verbouwingen, waardoor de originele indelingsstructuur en interieurafwerking nagenoeg geheel verloren gingen.
- Architectuurhistorische waarde is dat het pand een uitwendig goed herkenbaar gebleven voorbeeld is van een karakteristieke dorpswoning uit het midden van de tweede helft van de negentiende eeuw. In zijn opzet en vormgeving wordt dit huis gekenmerkt door een voor dit bouwtype karakteristieke eenvoudige opzet, met een symmetrische voorgevel met getoogde vensters met luiken en een in het midden gelegen Vlaamse gevel. In zijn verschijningsvorm weerspiegelt het pand dan ook de ideeover dorpswoningbouw zoals die vooral in de tweede helft van de negentiende eeuw kunnen worden gezien. Alhoewel het object in de loop van de tijd diverse verbouwingen onderging bleven deze in hoofdzaak beperkt tot het interieur en de achtergevel en bleef het straataanzicht goed behouden. Inwendig behield de woning een uit de bouwperiode daterende kelder met tongewelf en estrikenvloer.
- De stedenbouwkundige waarde karakteriseert het pand door zijn markante verschijningsvorm met een dominant aanwezige kap met pannendekking en Vlaamse gevel, een symmetrische voorgevel met in het midden een ingangsportiek, en getoogde vensters met persienne-luiken, alsmede door zijn prominente vrijstaande ligging in een bijbehorende tuin belangrijke situationele waarde. Deze betekenis wordt versterkt door de ligging op een wigvormige kavel bij het raakvlak van de Schependomlaan en het Kerkpad. Hier is het pand vanuit verschillende standpunten een sterk in het oog vallende blikvanger. Het pand markeert de toegang tot het Kerkpad en maakt tezamen met nabijgelegen historische bebouwing deel uit van een waardevol ensemble.
- De cultuurhistorische waarde is terug te vinden in de opzet als een eenvoudige symmetrische dorpswoning met Vlaamse gevel. Het pand is karakteristiek voor de historische bebouwing in het vroegere dorp Hees. Door het overwegend gaaf bewaard gebleven aanzicht vanaf de straat is het onderhavige pand een cultuurhistorisch waardevolle representant van deze bebouwing. Deze betekenis wordt versterkt door de markante ligging op het raakvlak van twee oude verbindingswegen uit het dorp Hees: het Kerkpad en de in het verleden als de Dorpsstraat bekend staande Schependomlaan.
Het pand is een door de gemeente aangewezen gemeentelijk monument.
datum foto: 25-01-2016
bron foto: Paul Marsman©
