Op deze pagina staan na de inleiding de objecten in/aan de Stikke Hezelstraat in het Centrum / Benedenstad:
- Stikke Hezelstraat als geheel
En: - Moenen (opent apart in pagina Sint Stevenskerkhof)
- Rij winkelpanden met bovenwoning
- Rij woon-/winkelpanden met achterkant op Sint Stevenskerkhof
Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).
Klik hier om terug te gaan naar de pagina Nijmegen Centrum / Benedenstad.
De Stikke Hezelstraat is onderdeel van een oude doorgaande route, waar ook de Burchtstraat en de Lange Hezelstraat deel van uitmaken.
In 1254 werd de parochiekerk van Nijmegen verplaatst van het Valkhof naar de Hundisburg, de huidige locatie van de Stevenskerk. Vanaf deze periode kwam het zwaartepunt van de stad steeds meer rond de Hundisburg te liggen. Deze ontwikkeling werd versterkt met de komst van de waag en het vleeshuis naar de huidige markt in 1382. Ook zal vanaf deze periode de Stikke Hezelstraat bebouwd zijn geraakt. Volgens historicus Gorissen is zeker al in 1372 bebouwing tegen de Hundisberg aan te tonen. De bebouwing is vermoedelijk eerst langs de Stikke Hezelstraat ontstaan en later is tegen de achterzijde van deze panden de bebouwing aan het St. Stevenskerkhof gebouwd.
De naam "Stikke" is een verbastering van een woord uit het middeleeuws Nimweegsch waar steil mee aangeduid werd.
Op de foto is de Stikke Hezelstraat in zijn huidige omvang te zien en genomen vanaf de kruising met de Ganzenheuvel en de Houtstraat. Vrijwel de gehele Stikke Hezelstraat is verwoest door het bombardement van 22 februari 1944. Slechts enkele panden konden enigzins gered worden en zijn gerestaureerd. Deze staan vanaf halverwege links tot links bijna bovenaan. Deze panden zijn op de foto niet zichtbaar, maar zijn in andere berichten op deze site beschreven of zullen binnenkort geplaatst worden.
Voor de rest heeft het stadsbestuur voor al of niet aangepaste nieuwbouw gekozen in het kader van de wederopbouw na WOII (rechts op de foto). Ook het jarenlang lang als plantsoen in gebruik zijnde terrein op de hoek met de Ganzenheuvel is uiteindelijk volgebouwd, maar dan met qua bouwstijl onaangepaste nieuwbouw (links vooraan op de foto).
datum foto: 13-02-2016
bron foto: Paul Marsman©
Rij winkelpanden met bovenwoning
Uiterst rechts en half zichtbaar op de foto een winkel met bovenwoning aan de Stikke Hezelstraat.
Bakstenen gevel in drie bouwlagen met plat dak met dakschilden aan de straatzijde. Hardstenen onderpui met twee etalages en ingangsportiek. Bovenetages in drie assen. Op de eerste etage in het midden bevindt zich een erker met lessenaardak, onderbroken door een bovenlicht en daarop een balkonnetje met smeedijzeren hek. In de natuurstenen erker, met een relihouten kozijnen en Jugendstil-vormen. Links en rechts bevindt zich een recht venster met T-kozijn en twaalfdelige bovenlichten. Op 2e etage brede raampartij in het midden, afgesloten door een brede boog, die de twee openslaande deuren met smal en de twee zijvensters met hoger bovenlicht omsluit. Links en rechts is een venster met hetzelfde type kozijn als daaronder, doch aan de bovenzijde boogvormig afgesloten. Het middengedeelte van de gevel is doorgezet tot de hoogte van het platte dak. Het bevat vier kleine zesdelige kozijnen. Een overkragend lessenaardakje op consoles bekroont deze middenpartij. Links en rechts bevindt zich een dakkapel met ver overkragende lessenaardaken.
De gevel en de natuurstenen delen zijn in recente tijd beschilderd, in tegenstelling met de opvattingen ten tijde van de bouw.
Bouwjaar: ca. 1905.
Een van de zeldzame panden in strenge Jugendstil-vormen in Nijmegen. Van fraaie verhoudingen en met zorgvuldige detaillering.
Dit pand is een door de gemeente Nijmegen aangewezen gemeentelijk monument.
_____________________
Helemaal links een winkelpand eveneens aan de Stikke Hezelstraat.
Langgerekt zeer smal perceel van baksteen met pannengedekt zadeldak in de lengterichting.
De voorgevel van as suggereert een opbouw in drie lagen en wordt afgedekt met zeer eenvoudige kroonlijst. De winkelpui is gewijzigd t.o.v. de aanvankelijke bouw. Op de etage een hoog venster met bovenlicht, met persienne in dezelfde indeling. Daarboven in de gevel een vierkant venster. Dit gedeelte staat als schijngevel voor het lagere zadeldak.
Bouwtijd: In het derde kwart van de 19de eeuw gebouwde voorgevel voor een van oorsprong laat-middeleeuws huis.
De kern van het pand behoort tot de oudste huizen in de stad. Het boven gedeelte van deze sobere gevel is van belang in de straatwand.
Dit smalle pand is eveneens een gemeentelijk monument.
____________________
De overige drie panden zijn historisch gezien niet van belang. Waarschijnlijk vanwege de vele aanpassingen die de oorspronkelijke bouw geweld aan hebben gedaan. Ze maken wel deel uit van het beschermd stadsgezicht.
____________________
datum foto: 7 oktober 2016
bron foto: Paul Marsman©
Rij woon-/winkelpanden met achterkant op Sint Stevenskerkhof
Helemaal links, het pand met de rode pui, is een woon- winkelhuis aan de Stikke Hezelstraat nummer 26
Korte bouwgeschiedenis:
Het huidige Stikke Hezelstraat 26 betreft een pand van drie bouwlagen aan de Stikke Hezelstraat. Twee boven elkaar gelegen kelders van het gesloopte St. Stevenskerkhof 8 maken thans onderdeel uit van Stikke Hezelstraat 26. Oorspronkelijk zijn Stikke Hezelstraat 26 en St. Stevenskerkhof 8 (tweede foto) als zelfstandige panden los van elkaar ontstaan. Beide panden waren gescheiden door een zware muur, maar raakten in de loop der eeuwen met elkaar verweven.
De Stikke Hezelstraat is onderdeel van een oude doorgaande route, waar ook de Burchtstraat en de Lange Hezelstraat deel van uitmaken. In 1254 werd de parochiekerk van Nijmegen verplaatst van het Valkhof naar de Hundisburg, de huidige locatie van de Stevenskerk. Vanaf deze periode kwam het zwaartepunt van de stad steeds meer rond de Hundisburg te liggen. Deze ontwikkeling werd versterkt met de komst van de waag en het vleeshuis naar de huidige markt in 1382. Ook zal vanaf deze periode de Stikke Hezelstraat bebouwd zijn geraakt. Volgens historicus Gorissen is zeker al in 1372 bebouwing tegen de Hundisberg aan te tonen. De bebouwing is vermoedelijk eerst langs de Stikke Hezelstraat ontstaan en later is tegen de achterzijde van deze panden de bebouwing aan het St. Stevenskerkhof gebouwd.
Wanneer Stikke Hezelstraat 26 is gebouwd is echter niet bekend. De kelders van het gesloopte pand St. Stevenskerkhof 8, die nu deel uitmaken van Stikke Hezelstraat 26, hebben middeleeuwse kruisgewelven. De opzet met een hoog voorhuis en insteekverdieping wijzen op een middeleeuwse oorsprong. De uitvoering van de insteekverdieping, de trap en ook de voorgevel zijn in de late 19de eeuw tot stand gekomen.
De beide panden hebben eeuwenlang als zelfstandige eenheden gefunctioneerd. Ook op de kadastrale minuut van circa 1830 is te zien dat Stikke Hezelstraat 26 en St. Stevenskerkhof 8 nog twee zelfstandige panden waren. De neo-renaissance voorgevel is vermoedelijk in het laatste kwart van de negentiende eeuw tot stand gekomen. Op historische foto's uit de eerste helft van de twintigste eeuw is te zien dat Stikke Hezelstraat 26 in deze periode een schilddak met de nok haaks op de voorgevel had. Op het dakschild was een dakkapel gesitueerd. Ook is op de foto's op de eerste verdieping in de middelste travee een balkon te zien. De winkelpui bestond destijds uit een winkelingang geflankeerd door twee etalagevensters, omlijst door pilasters en een hoofdgestel. Tevens blijkt uit historische foto's dat St. Stevenskerkhof 8 in de eerste helft van de twintigste eeuw bestond uit drie bouwlagen met een zadeldak met de nok evenwijdig aan de voorgevel. Met het bombardement in 1944 zijn het dak van Stikke Hezelstraat 26 en het gehele pand St. Stevenskerkhof 8 verwoest.
Omschrijving
Stikke Hezelstraat 26 bestaat uit drie bouwlagen onder een plat dak. De drie traveebrede voorgevel is opgetrokken in geschilderd baksteen metselwerk en wordt afgesloten door een kroonlijst. De gevel wordt geleed door gestucte banden en een cordonlijst.
De begane grond bestaat uit een winkelpui op een hardstenen plint. In de middelste travee bevindt zich de winkelingang, geflankeerd door twee etalageramen met bovenlichten. De ramen en de ingang worden van elkaar gescheiden door colonnetten. De pui heeft een omiijsting van gestileerde pilasters die een hoofdgestel dragen.
De borstwering onder de vensters van de verdieping is gestuct en voorzien van casementen onder de buitenste vensters. De eerste verdieping heeft drie vensters, voorzien van stolpramen met bovenlicht. Het middelste raam betreft een fenterre. Dit venster wordt afgesloten door een fronton. De buitenste vensters worden afgesloten door een kroonlijst en een ontlastingsboog met gestucte aanzet- en sluitstenen. De drie vensters op de tweede verdieping hebben moderne stolpramen en worden alle drie afgesloten door een kroonlijst. Het middelste venster heeft boven de architraaf een extra bekroning.
Interieur
Het interieur heeft een van oorsprong middeleeuwse opzet: een hoog voorhuis, waarachter een binnenhaard met een insteekverdieping ligt. De binnenhaard is bij de huidige winkel getrokken en aan de achterzijde doorgebroken naar de 'kelders' van St. Stevenskerkhof 8. Rechts leidt een trap naar de insteekverdieping. Een overloop verbindt de insteekverdieping met de trap naar de twee hoger gelegen verdiepingen (toegankelijk via het St. Stevenskerkhof, zie tweede foto). De toegang tot deze trap is dichtgetimmerd. De insteekverdieping heeft een enkelvoudige balklaag en een gestucte zware moerbalk met aan de westzijde waarschijnlijk een sleutelstuk. De insteekverdieping heeft drie vensters met geprofileerde, afgeronde hoeken en stolpramen. De muren en kruisgewelven op de begane grond achter in het pand Stikke Hezelstraat 26 behoorden van oorsprong tot de twee boven elkaar gelegen kelders van St. Stevenskerkhof 8. Oorspronkelijk waren er twee tweebeukige gewelfkelders boven elkaar. In het midden van de ruimte staat nog de zware vierkante pijler die per niveau vier ribloze kruisgewelven droeg. De gewelven van de onderste kelder zijn alleen nog in de rechter beuk aanwezig, in de linker beuk zijn ze afgekapt. Hier zijn de gewelven van de bovenste kelder zichtbaar. De bovenste kelder is in de rechter beuk niet zichtbaar. Voor de gewelven en pijler is niet hetzelfde formaat baksteen gebruikt en de lagenmaten variëren dus.
De verdiepingen van Stikke Hezelstraat 26 zijn voor de bescherming niet bezocht.
Waardering
Stikke Hezelstraat 26 heeft architectuurhistorische waarde vanwege de neo-renaissance voorgevel uit het laatste kwart van de negentiende eeuw.
Het pand heeft bouwhistorische waarde vanwege de structuur van het pand, bestaande uit boven elkaar gelegen kelders, die oorspronkelijk bij St. Stevenskerkhof 8 hoorden, en een hoge begane grondverdieping met insteek. Vanwege de doorbraak tussen de woon-winkelruimte en de kelders, die op hetzelfde niveau liggen, is nergens in het blok woningen tussen Stikke Hezelstraat en St. Stevenskerkhof het niveauverschil tussen beide straten zo tastbaar.
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als karakteristiek onderdeel van de Stikke Hezelstraat, waarbij het hoogteverschil tussen de Stikke Hezelstraat en het St. Stevenskerkhof kenmerkend is. Daarnaast heeft het pand stedenbouwkundige waarde vanwege de parcellering, die in de late-middeleeuwen is ontstaan, als onderdeel van de historische stadsstructuur.
Dit pand geniet gemeentelijke monumentenbescherming.
_____________________________
Geheel rechts op de foto een winkel met bovenwoning aan eveneens de Stikke Hezelstraat op de hoek met de trapopgang naar de Stevenskerk.
Gepleisterde baksteengevel in drie bouwlagen met pannengedekt schilddak, loodrecht op de straat. Benedenpui met etalage en asymmetrisch geplaatste portiek gevat tussen twee overkragende pilasters, verbonden door een kroonlijst.
De twee bovenetages zijn twee-assig met T-vensters in geprofileerde gepleisterde omlijstingen met afgeronde bovenhoeken en klein bekronend ornament. Brede kroonlijst met drie consoles waartussen vakken.
De dakkapel is gewijzigd t.o.v. de oorspronkelijke bouw.
De beschildering van de gepleisterde gevel is recent vernieuwd.
Bouwjaar: ca. 1865; winkelpui ca. 1900.
Karakteristieke gevel van goede verhoudingen.
Dit pand geniet gemeentelijke monumentenbescherming
_____________________
Het tweede pand van links, rechts naast het hierboven omschreven pand met de rode pui, is een laat-middeleeuws, gepleisterd dwarshuis aan de Stikke Hezelstraat met verdieping en zadeldak, dat rechts tegen een puntgevel aansluit.
Dit pand vormt één geheel met een woonpand aan het St. Stevenskerkhof. Op de tweede foto het achterste pand rechts.
Zoals bij veel panden in dit deel van de stad is ook van dit pand nauwelijks iets historisch bekend.
Dit doorgetrokken pand is een rijksmonument, welke aanwijzing het pand hoofdzakelijk te danken heeft aan de achterzijde aan het Sint Stevenskerkhof.
_____________________________
Het tweede en derde pand van rechts hebben geen cultuurhistorische waarde, maar zijn na de verwoesting van het bombardement wel mooi gerestaureerd. Alleen de puien zijn zodanig aangepast dat ze niet (meer) opgenomen zijn in monumentenregisters. Ze zijn wel onderdeel van het beschermd stadsgezicht.
_____________________________
De twee linker panden van de foto in de reactie zijn laat-middeleeuws panden met verdieping en zadeldak aan het Sint Stevenskerkhof. Gepleisterde voorgevel, waarin geprofileerde vensteromlijstingen, midden 19e eeuw en oude muurankers.
Ook hier geldt dat er weinig van bekend is.
Deze twee panden vormen samen één rijksmonument.
______________________________
datum foto's: 7 oktober 2016
bron foto's: Paul Marsman©
