Op deze pagina staan de objecten in/aan de Kannenmarkt, Korenmarkt en Johanniterhof in het Centrum / Benedenstad:
Klik op het item wat u wilt zien voor directe toegang of scroll door alle artikelen van deze straat. Via het balletje met pijl rechts onderaan komt u hier weer terug (browsers in Windows).
Klik hier om terug te gaan naar de pagina Nijmegen Centrum / Benedenstad.
De Commanderie van Sint Jan (of Sint Janshuis) is een historisch gebouw aan de Franseplaats in het hogere deel van de benedenstad wat dicht tegen het centrum aan ligt. Het was een van de eerste stenen gebouwen in Nijmegen. De straatnaam Franseplaats is nooit een officiële straatnaam geweest, maar officieus in het leven geroepen vanwege de geschiedenis, met Franse soldaten als bewoners. Formeel ligt het gebouw aan de Johanniterhof, vernoemd naar eerdere bewoners vanaf 1214.
Het gebouw is in 1196 gebouwd en werd als ziekenhuis in gebruik genomen door graaf Alardus en zijn vrouw Uda. In 1214 kwam het pand in handen van de ridders van de Johanniter Orde, waaraan de aangelegen straat haar naam dankt. Deze adellijke kloosterorde maakte van het pand een klooster. Aan deze orde, die er een commanderij, gewijd aan Sint Jan van maakte, dankt het gebouw zijn naam.
Tijdens de door katholieken verijdelde beeldenstorm in de 16e eeuw werd wel de predikantstoel uit de commanderie op de Blauwe Steen verbrand.
In 1576 werden Spaanse soldaten ingekwartierd in de commanderie. Hierna was het gebouw afwisselend in handen van de katholieken en de protestanten, en was het in gebruik als legerplaats van de Spaanse of de Staatse troepen. In 1636 overleed de laatste commandeur en kwam de commanderie als laatste katholiek pand in handen van het protestantse stadsbestuur. De kapel, die eerder ook in gebruik was als vleeshal, werd afgebroken.
Vanaf 1655 was het pand in gebruik van de Illustre school die later de Kwartierlijke Academie van Nijmegen zou worden. In 1672 werd het pand echter weer bevolkt door soldaten na de Franse bezetting en werd de binnenplaats officieus omgedoopt tot Franseplaats. Ook werd er een Waalse kerk in gevestigd.
Tot in de Tweede Wereldoorlog maakte de Waalse kerk een groei door. Bij het Bombardement op Nijmegen in 1944 raakte het gebouw zwaar beschadigd en werd het een ruïne midden in de Waalbuurt, die ook grotendeels bouwvallig was. In 1952 kocht een Nijmeegse antiquair deze ruïne en bouwde er een romantisch keldergewelf onder, dat onder de naam Het Wijnhuis een populaire uitgaansgelegenheid werd, door studenten van de Sociëteit gerund. Het stadsbestuur wilde het gebouw echter alsnog slopen maar dit leidde tot protesten.
In 1969 kwam het pand onder de Stichting Monumentenzorg. De geromantiseerde fantasiestukken werden weer afgebroken waarna de commanderie grotendeels opnieuw werd opgetrokken. Hierna zou het pand volgens het oorspronkelijke plan dienst doen als sociëteit voor de SSN Roland, die daartoe al een apart fonds had gesticht, maar inmiddels was er een andere culturele wind gaan waaien en hadden er flinke veranderingen plaatsgevonden in het georganiseerde studentenleven, zodat deze gedroomde bestemming er nooit van is gekomen. In plaats daarvan werd het een gemeentemuseum. Nadat het gemeentemuseum in 1999 verhuist naar het Kelfkensbos krijgt het gebouw haar huidige bestemming, te weten een bruisend centrum van ambacht, horeca en cultuur. Er is nu een Chocolaterie, een koffiebranderij, horeca en Stadsbrouwerij De Hemel gevestigd in de Commanderie.
Op de tweede foto is de commanderie te zien vanaf de Nonnenplaats.
De Commanderie van Sint Jan is een rijksmonument.
datum 1e foto: 13-02-2016
datum 2e foto: 11-03-2016
bron foto's: Paul Marsman©
Vier panden aan de Kannenmarkt.
Drie van de vier panden zijn rijksmonumenten en staan op de zuidwestzijde van de Kannenmarkt. Deze panden zijn met de achterkant tegen het Waaggebouw aangebouwd. Ter plaatse maken ze tevens deel uit van gezichtsbepaling van de Korenmarkt.
Het meest linkse heeft een horecabestemming. Hiervan verschijnt t.z.t. een aparte post van mij in deze groep. De andere drie panden hebben een Winkel-woonhuis functie.
Het tweede pand van links is in 1903 gebouwd naar ontwerp van de Nijmeegse architect J.S. Grandjean op de kelders van een oudere voorganger, waarvan slechts 19 jaar daarvoor de onderpui nog was gewijzigd. De architectuur is van de strakke, geometrische Art Nouveau.
Het pand is gebouwd in opdracht van de `Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij', afdeling `weg en werken', ten behoeve van de huisvesting van een reisbureau en een bestelkantoor. Deze functie is thans nog terug te vinden in de benamingen boven de twee ingangen. De Maatschappij heeft bestaan van 1841 tot 1938, het jaar waarin de Nederlandse Spoorwegen werden opgericht.
Het meest rechtse, wit gepleisterde gebouw stamt uit de 16e eeuw en is in 1974 volledig gerestaureerd.
Helaas is veel historische informatie over deze culturele hoogstandjes verloren gegaan in de loop de tijd.
Het tweede huis van rechts, wat qua vormgeving goed past in de stijl van dit deel van de Kannenmarkt, is niet als enig monument aangewezen. Ik heb niet kunnen achterhalen waarom dat zo is.
De andere drie panden zijn Rijksmonumenten.
datum foto: 13-02-2016
bron foto: Paul Marsman©
