Kwakkenberg Wijk van Nijmegen
Kerngegevens
Gemeente	Nijmegen
Stadsdeel	Nijmegen-Oost
Coördinaten	51°49'44"NB, 5°53'56"OL
Oppervlakte	160 ha
Inwoners	1175

Kwakkenberg is een wijk. De wijk ligt in het stadsdeel Nijmegen-Oost, aan de oostgrens van de stad. Het grondgebied van deze wijk lag tot 1 januari 1915 in de gemeente Groesbeek. De oppervlakte van de wijk is 160 ha en het aantal inwoners is 1175 (1 januari 2006). De wijk is genoemd naar het (inmiddels verdwenen) fort Quackenberg, dat gebouwd werd in 1870. 

De Kwakkenberg ligt in een bosrijk gebied en grenst aan Heilig Landstichting en Berg en Dal (gemeente Berg en Dal (gemeente)). Het gebied ontwikkelde zich vanaf het begin van de 20e eeuw tot een villawijk; in 1906 gaf de gemeente Nijmegen het deze bestemming. Het gemiddelde aantal woningen per hectare is 4 (1 januari 2006). De villa's Westerhelling en Huize Marie-Louise, beide van de hand van Oscar Leeuw, hebben de status van rijksmonument.

Aan de Bosweg ligt het voormalige Kinderherstellingsoord Villandry, gebouwd tussen 1926 en 1931 naar een ontwerp van E. Verschuyl. Het bakstenen gebouw heeft een markante dakpartij en de architectuur vertoont invloeden van die van Frank Lloyd Wright. Het kinderherstellingsoord werd gebouwd op het terrein van Huize Villandry, een neoclassicistische kapitale villa uit 1902 die vanaf 1909 een herstellingsoord voor spoor- en tramwegpersoneel was.

In de wijk Kwakkenberg bevindt zich in het voormalig klooster Mariënbosch het gelijknamige studentenwooncomplex. Tot 2005 lag op de Kwakkenberg de gelijknamige camping, die vooral bij lopers van de Nijmeegse Vierdaagse bekendheid genoot. Van 1906 tot de jaren 60 van de twintigste eeuw stond er op het hoogste punt van de Kwakkenberg een ijzeren uitzichttoren. 

Kops plateau   

Het Kops Plateau is een hoge vlakte en verlaten stuk groen in het oosten van Nijmegen dat ooit deel uitmaakte van een Romeinse versterking op de noordgrens van het Romeinse Rijk. Het plateau wordt vaak gezien als openbaar terrein waar men heerlijk in de natuur kan wandelen en waar men kan genieten van een prachtig uitzicht op (en over) de Ooijpolder.

Het Kops Plateau is echter meer dan een inspirerend en rustgevend stuk groen waar men kan genieten van het natuurlijk schoon. Dit is dé plek van waaruit ruim 2000 jaar geleden de ontwikkeling van Romeins Nederland werd geregisseerd en in meerdere tijdsvakken door verschillende volkeren werd bewoond.

Het onderzoek naar het Romeinse verleden in Nijmegen begon al vroeg. Vermoedelijk is Willem van Berchen omstreeks 1465 de eerste die geloofde dat Julius Caesar de stichter van Nijmegen was. Sindsdien is archeologisch en historisch onderzoek naar de Romeinse geschiedenis onlosmakelijk verbonden met de stad. Lange tijd heeft men, met archeoloog J.H. Holwerda voorop, gedacht dat het Oppidum Batavorum (Stad der Bataven) er gevestigd was en werd de opgraving hiervan wel meer dan eens “de Nachtwacht van de Nederlandse archeologie” genoemd. Inmiddels weten we, aan de hand van de vondsten die militair van aard zijn en dateren van rond de jaartelling, dat het gaat om een reusachtig Romeins Praetorium.

De oudste archeologische sporen die zijn gevonden op het Kops Plateau zijn vermoedelijk van een aantal grafkuilen aan de zuidkant van het plateau. Naast de grafkuilen zijn op het plateau meerdere grafheuvels en elf stenen cirkelvormige plateaus gevonden die vermoedelijk zijn aangelegd gedurende het laatste deel van de bronstijd. Vanaf één van de stenen plateaus werd een stenen pad aangelegd naar een klein heiligdom. Het is het oudst bekende heiligdom in Nederland van dit type. Naast de verschillende grafvelden en grafheuvels uit eerdere periodes zijn er aanwijzingen dat de bewoners die er leefden, voordat de Romeinen kwamen, woonden aan de westkant van het Kops Plateau.

In het jaar 12 v.Chr. vestigden de eerste Romeinen zich op het Kops Plateau. Met de komst van de Romeinen brak er een nieuwe periode aan voor dit gebied. Het plateau kreeg een bijzondere functie, namelijk dat van een commandocentrum. Vanuit het Kops Plateau stuurden hoge Romeinse officieren de strijd aan. Dit is bekend omdat er sporen zijn gevonden die erop wijzen dat er een groot aantal officierswoningen heeft gestaan.

Daarnaast was op het plateau een zogenaamd praetorium, oftewel commandantswoning gevestigd. Hierin woonde de Romeinse bevelhebber van het machtige leger, bestaande uit meer dan 10.000 soldaten, dat rond 19 v.Chr. door de Romeinse keizer Augustus naar deze regio werd gestuurd. Dit leger had als missie Germanië tot aan de Elbe te veroveren.

De commandantswoning is uniek in Nederland. Hoewel de constructie van hout was, zoals alle gebouwen in die periode, had deze woning verschillende architectonische elementen die normaal alleen in Italiaanse stadswoningen aanwezig waren. Bovendien is de woning in verhouding tot het legerkamp zeer groot. Het gebouw had een totaal oppervlak van 1700 vierkante meter en stond aan de noordkant van het plateau waardoor het een prachtig uitzicht bood over de huidige Ooijpolder.

Bij één ruimte van het praetorium, waarbij de buitenmuur ontbrak, kon de bewoner overdekt genieten van het panoramische uitzicht over het land van de Bataven. Er heerst tot op heden nog veel onzekerheid over wie de bewoner was. Een mogelijkheid is dat de Romeinse generaal Nero Claudius Drusus, kortweg Drusus, er woonde. Hij was immers de leider van de legers in dit deel van het Romeinse Rijk. Bovendien beschouwde keizer Augustus hem als zijn bekwaamste bevelhebber.

In 69 n.Chr. veranderde er een hoop in Romeins Nederland. Zo kregen de Romeinen te maken met de Bataafse opstand. Als gevolg van de Bataafse opstand werd de Romeinse nederzetting geheel verwoest en afgebrand. Een nieuwe nederzetting werd gevormd op de plek van het huidige Waterkwartier en liep door tot aan de rivier die destijds wat zuidelijker stroomde dan nu. 

In 98 na Chr. toog de nieuwe keizer Traianus direct na zijn aantreden naar die nieuw nederzetting om Novio Magus de Romeinse stadsrechten te verlenen als eerste nederzetting op het grondgebied van het huidige Nederland. Hieraan ontleent Nijmegen haar claim de oudste stad van Nederland te zijn. Het was dus die nieuwe nederzetting die de Romeinse Stadsrechten verkreeg en niet het Kops Plateau.

Het Kops Plateau veranderde uiteindelijk van een legerkamp in een kampdorp. In de eeuwen die volgden werd het Kops Plateau nog door andere volkeren bewoond en werd deze unieke, maar bovenal strategische locatie, voor verschillende doeleinden gebruikt. Na WOII zijn op het andere deel dan van dit Lindenlaantje noodwoningen gebouwd, om tegemoet te komen aan de vraag naar woningruimte die ontrstond door het bombardement van 22 februari 1944. Deze noodwoningen hebben daar enkele decennia gestaan. Nadat die afgebroken waren heeft de Kopse Hof een recreatieve bestemming gekregen.